کارگاه وبیناری دیپلماسی دیجیتال؛ فرصت‌ها و تهدیدات(مطالعه موردی بحران سوریه) به صورت مجازی و با حضور قریب به 100 نفر از دانشجویان و پژوهشگران علاقمند به حوزه دیپلماسی و مسائل مرتبط با سوریه و جهان عرب برگزار گردید.
دریافت اسلاید این کارگاه آموزشی (کیفیت بالا) :
غفران آذربیک، دختر نوجوان ایرانی مقیم سوریه موفق شد رتبه نخست آزمون نهایی دوره متوسطه در سوریه که معادل کنکور در کشور ماست را از آن خود کند.
این آزمون در سوریه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، زیرا آینده هر دانش آموزی در این آزمون رقم می‌خورد.
غفران از جمله هزاران ایرانی مقیم سوریه است که در این کشور به دنیا آمده اما همچنان شناسنامه و هویت ایرانی خود را حفظ کرده است. این دانش‌آموز ایرانی‌تبار در رشته تجربی درس خوانده و بخش عمده دوران تحصیل خود را در شرایط بحرانی سوریه گذرانده است. با این حال امسال توانست با همت والا سختی‌های پیش رو را کنار بزند و بین هزاران دانش‌آموز داوطلب ورود به دانشگاه‌های سوریه در رشته علوم تجربی نمره کامل آزمون را کسب کند.
جالب اینجاست که دختر عموی غفران هم با میانگین نمرات ۹۷ درصد، از دانش آموز برتر این آزمون شده است. ماریا آذربیک اذعان داشت: شرایط بسیار سخت است، هم کشور در حال جنگ است و هم همه گیری کرونا مزید بر علت بود، اما با اراده خودم و کمک خانواده ام توانستم به این موفقیت برسم.
برای مشاهده گزارش ویدئویی این برنامه بر روی این لینک کلیک کنید.
پی نوشت: این رخداد و تکریم دانش آموزان نخبه ایرانی تبار مقیم سوریه خصوصا #غفران_آذربیک توسط رایزنی فرهنگی ایران در سوریه و برجسته سازی آن در فضای رسانه‌ای رسمی و غیر رسمی از چند منظر دارای اهمیت است:
۱. تا پیش از انتشار این خبر خیلی از ایرانی‌های داخل کشور اصلا اطلاعی از حضور و سکونت جمعی قابل توجهی از ایرانیان مهاجر در سوریه نداشتند انهم با این سابقه تاریخی ۲۰۰ و ۳۰۰ ساله . . .
۲. بحران سوریه در طول دهه گذشته تاثیر قابل توجهی بر تصویر سوریه در افکار عمومی جهان گذاشته است، چرا که رسانه‌ها در طول این دهه تنها تصاویر و اخبار مربوط به جنگ و بحران خصوصا اقدامات گروه‌های تروریستی را برجسته سازی می‌کردند لذا برای خیلی ها عجیب بود که دیدند در سوریه هم دانشگاه‌ها فعال است و دانش آموزان کنکور می‌دهند و دانشگاهیان جوان سوریه هم برای ساختن آینده ای بهتر برای کشورشان تلاش می‌کنند . . .
۳. ایرانیان مقیم خارج کشور سرمایه‌های ارزنده کشورمان در عرصه بین الملل هستند و بهتر از هر کسی نسبت به ویژگی های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور میزبانشان اطلاع دارند لذا می توانند در عمل #شهروند_دیپلمات های جمهوری اسلامی ایران در دیگر کشورها باشند . . .
۴. معرفی استعدادی مانند غفران و ده‌ها دانش آموز و دانشجوی ایرانی تبار نخبه‌ای مثل او زمینه را برای جلب توجه مسئولان به حوزه حمایت از ایرانیان نخبه خارج کشور مهیا می‌کند لذا این برنامه مبارک مس‌تواند الگویی شد برای سایر نمایندگی‌های #فرهنگی کشورمان در اقصی نقاط جهان . . .
خوشبختانه این اقدام فرهنگی ما در رایزنی مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت و زمینه توجه بیش از پیش ملت ایران به تصویر جدید سوریه را مهیا کرد.
دیپلماسی ایرانی: سال 1400 را می‌توان سالی مهم، حساس و پر از تغییر و تحول برای جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌های مختلف در نظر گرفت چرا که پس از هشت سال فراز و نشیب‌های گوناگون، دولت جدیدی با وعد‌ه رفع کاستی‌های موجود در کشور و همچنین ایجاد تحول در زندگی و معیشت ملت سکاندار آینده کشور شده است.
این دولت در حالی تشکیل می‌شود که در حوزه سیاست داخلی و خارجی چالش‌ها و مشکلات زیادی پیش روی دولتمردان جدید کشورمان قرار دارد و رفع برخی این چالش‌ها نیازمند یک دیپلماسی پویا و فعال در سطح منطقه و جهان است که تامین این نیاز بر عهده وزارت امور خارجه و سازمان‌های همکار آن قرار دارد، از این رو دستگاه سیاست خارجی کشورمان در دولت جدید از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود چرا که باید در عرصه‌های مهمی مانند عرصه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نقش آفرینی کرده و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران را در این عرصه‌های مورد نیاز به شکل کامل تامین کند.
از این رو در دولت جدید وزارت امور خارجه و سازمان های همکار آن مانند بسیاری دیگر از وزارت‌خانه‌ها و نهادها با تغییر و تحولات زیادی روبه رو خواهند شد اما رفتن عده ای و آمدن برخی دیگر به تنهایی نمی‌تواند دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران را در مسیر تحول و نقش آفرینی فعال در راستای تامین منافع حداکثری انقلاب اسلامی در فضای پیرامونی کشور و فرای آن قرار دهد چرا که افراد تحول آفرین نیز در چهارچوبی غیرپویا قادر به تاثیرگذاری و تحول آفرینی مطلوب نخواهند بود.
به عبارت دقیق تر زمانی می‌توان در یک سازمان و نهاد تحول آفرینی کرد که در گام نخست فرهنگ سازمانی آن نهاد به شکل مطلوب بازطراحی شود که این مهم نیز جز با قانون‌گذاری‌های دقیق و هوشمندانه ممکن نیست، لذا در دولت جدید نقش مجلس شورای اسلامی در زمینه سازی تحول آفرینی دولت در سازوکارهای تامین کننده منافع ملی پر رنگ و جدی خواهد بود.
اما حال این سوال مطرح می شود که برای تحول آفرینی در دستگاه سیاست خارجی کشورمان چه باید کرد؟
برای پاسخ به این سوال باید به این نکته توجه کرد که در طول چهار دهه گذشته تعریف و مفهوم «قدرت» و جایگاه و نقش آن در سیاست خارجی کشورها دچار تحول بنیادین شده و برای اصلاح ساختار دستگاه سیاست خارجی کشورمان و ایجاد تحول در آن باید به این تحول جهانی توجه داشت.
در گذشته قدرت ملت‌ها و کشورها با توجه به قدرت نظامی آنها تعریف و تعیین می‌شد اما پس از پایان جنگ سرد، به تدریج در کنار قدرت نظامی مولفه‌های قدرت جدیدی همچون قدرت فرهنگی، قدرت دیپلماسی و قدرت اقتصادی نیز تعریف شدند که به مجموع آنها مولفه‌های قدرت نرم گفته می‌شود.
خوشبختانه جمهوری اسلامی ایران به عنوان مولود انقلاب اسلامی بر خلاف بسیاری از کشورها در عرصه تولید قدرت نرم با کمبود و چالش غیر قابل حلی روبه رو نبوده و نیست چرا که اسلام و انقلاب اسلامی در عرصه گفتمانی مهمترین منبع خلق قدرت نرم بوده و هنجارهای ضد استکباری شکل گرفته در منطقه و حتی جهان تنها یک نمونه از دستاوردهای مستقیم قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران است.
البته در طول چهار دهه گذشته و خصوصا یک دهه اخیر انقلاب اسلامی به طور عملی و مشهود با تلفیق قدرت سخت و نرم خود توانست در قالب دیپلماسی هوشمند، انقلابی نو در سطح منطقه ایجاد کند که یکی از دستاوردهای آن پایان دو دهه اشغالگری آشکار آمریکا در غرب آسیاست.
بدون شک خروج آمریکا از منطقه زمینه‌ساز شروع فصلی جدی از تحولات در غرب آسیا خواهد شد خصوصا به این دلیل که برخی از پر حاشیه ترین کشورهای منطقه از نعمت وجود یک حامی و پشتوانه فرا منطقه‌ای محروم می شوند، لذا این کشورها برای حفظ شرایط موجود به سمت و سوی ائتلاف سازی های جدید و تقویت قدرت نرم خود از طریق ایجاد چالش در مسیر اعمال قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران خواهند رفت.
در این چنین شرایطی حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی در غرب آسیا و همچنین تامین منافع جمهوری اسلامی ایران نیازمند نوسازی و بهسازی دستگاه سیاست خارجی است چرا که سازوکار غیر روزآمد دستگاه سیاست خارجی توان پیشبرد گونه های نوین دیپلماسی را به شکل مطلوب و مورد انتظار انقلاب اسلامی ندارد.
برای درک چرایی این ادعا کافیست به این واقعیت توجه کنیم که قانون تشکیلاتی، استخدامی، مالی و انضباطی وزارت امور خارجه مصوب سال 1352 خورشیدی است! به عبارت بهتر معماری عملکردی و تشکیلاتی دستگاه متولی سیاست خارجی انقلاب اسلامی در دوران قبل از انقلاب انجام شده آن هم در دوره ای که بزرگترین دشمن امروز، دوست، و بزرگترین دوست امروز دشمن تلقی می‌شد، لذا با گذشت قریب به نیم قرن از تاریخ طراحی و تصویب این قانون نمی‌توان از این سازوکار قدیمی انتظار کارایی و عملکرد مطلوب و موثر در طراز اولویت‌های جهانی انقلاب اسلامی را داشت.
به طور مثال در شرایط جدید پیش روی منطقه ارتباطات فرهنگی و دیپلماسی عمومی و دیجیتال جمهوری اسلامی ایران نقشی کلیدی در مقابله با پروژه ایران هراسی و تعمیق روابط ایران و ملتهای منطقه خواهد داشت اما متاسفانه هنوز بسیاری از نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران جزء دیپلماسی رسمی معمول، ارتباط چندانی با جامعه پذیرنده و رسانههای پر مخاطب آنها ندارند، این آسیب جایی به خوبی خودنمایی می‌کند که مهمترین خبر دوران ماموریت برخی از دیپلمات‌های کشورمان خبر انتصاب و پایان ماموریتشان است!
از این رو از دولت جدید و پرچمدار تحول آفرینی در کشور انتظار می رود که در حوزه تحول آفرینی در دستگاه سیاست خارجی چند پیشنهاد ذیل را مد نظر داشته باشد:
1. خلق تحول بنیادین در دستگاه سیاست خارجی نیازمند ایجاد تحول در قانون تشکیلاتی، استخدامی، مالی و انضباطی وزارت امور خارجه است چرا که قانون پنجاه سال قبل هیچ قرابتی با واقعیت‌ها و نیازمندی‌های امروز ندارد، لذا دولت با همراهی مجلس باید در گام دوم انقلاب این قانون را منطبق با واقعیت‌ها و نیازمندی های هزاره جدید باز طراحی و تصویب کند. بدون شک در پرتو این تغییر و تحول، فرهنگ سازمانی حاکم بر دستگاه سیاست خارجی نیز با نیازمندی‌ها و اولویت‌های روز انقلاب اسلامی منطبق خواهد شد.
2. لازمه توسعه و عمق بخشی همکاری های اقتصادی ایران با کشوری‌های منطقه، تعمیق روابط فرهنگی و اجتماعی با ملتهای آنهاست، این مهم جز با اتخاذ دیپلماسی عمومی و فرهنگی پویا در عرصه سیاست خارجی ممکن نیست، لذا بهبود و تقویت دیپلماسی عمومی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران باید در دستور کار دولت جدید قرار گیرد که این مهم را می توان از طریق تجمیع و متمرکز سازی راهبردی نهادهای متولی دیپلماسی عمومی و فرهنگی تا حدود زیادی تامین کرد تا علاوه بر هم افزایی و ارتقاء کارایی آنها از هدر رفت پراکنده و بعضا بی نتیجه منابع ارزی کشور نیز جلوگیری شود.
این نشست خبری با دعوت مرکز رسانه رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در دمشق و در محل رایزنی فرهنگی با حضور پر رنگ رسانه های شاخص کشور سوریه، غرب آسیا و جهان عرب برگزار گردید.
با توجه به ماموریت رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در سوریه در حوزه پیشبرد دیپلماسی فرهنگی فی مابین دو ملت بزرگ ایران و سوریه در ایام منتهی به روز جهانی قدس تصمیم گرفتیم تولیدات فرهنگی جدیدی را جهت تقویت پیوندهای دو ملت ایران و سوریه تولید کنیم.
این برنامه‌ها با شعار «آزادی قدس نزدیک است» به صورت همزمان در دو شهر بزرگ جهان اسلام یعنی تهران و دمشق برگزار شد.
بررسی شاخص‌های «فروپاشی اسرائیل» از منظر نخبگانی
نخستین برنامه، کنفرانس بین المللی «تأثیر راهبرد روز جهانی قدس بر زمینه‌سازی‌های فروپاشی اسرائیل» است که به صورت مجازی و با حضور جمع بزرگی از نخبگان، چهره‌های سیاسی و فرهنگی از دو کشور ایران و سوریه برگزار شد. در این برنامه که با ابتکار رایزنی فرهنگی ایران در سوریه و فرهنگسرای رسانه در تهران برگزار شد، شاخصه‌های فروپاشی اسرائیل از منظر نخبگان ایرانی، فلسطینی و جهان عرب در قالب وبینار مورد بررسی قرار گیرد.
در این کنفرانس تخصصی، چهره‌های نام آشنای محور مقاومت از جمله ناصر ابوشریف نماینده جنبش جهاد اسلامی فلسطین در تهران، خالد القدومی نماینده جنبش حماس فلسطین در تهران، سیدحمیدرضا عصمتی رایزن فرهنگی ایران در سوریه، امیر موسوی دیپلمات سابق جمهوری اسلامی ایران، سید عبدالله صفی الدین، نماینده حزب الله لبنان در تهران، صلاح فحص، نماینده جنبش امل لبنان در تهران، خلف الجراد تحلیلگر و پژوهشگر عضو انجمن علوم سیاسی عرب، جورج جبور سفیر سابق سوریه در سازمان ملل متحد، ترکی الحسن سفیر سابق سوریه و … سخنرانی خواهند کردند.
این کنفرانس مجازی روز چهارشنبه ۱۵ اردیبهشت ماه ساعت ۲۰:۳۰ به وقت تهران و ساعت ۱۹:۰۰ به وقت دمشق برگزار شد.
تولید محصولات رسانه‌ای برای گرامیداشت روز قدس
دیگر محصولات رایزنی فرهنگی ایران در سوریه برای روز جهانی قدس، تولید محصولات رسانه‌ای شامل نماهنگ، موشن گرافیک، مستند کوتاه و … با محوریت قدس شریف بود. این تولیدات رسانه‌ای با همکاری فرهنگسرای رسانه در تهران در آستانه روز جهانی قدس در سطحی گسترده از رسانه ملی، شبکه‌های سوریه و فضای مجازی منتشر شد.
برای مشاهده این کلیپ زیبا بر روی این لینک کلیک کنید
از جمله این تولیدات می‌توان به سه موشن گرافیک با موضوع ظلم تاریخی اسرائیلی‌ها به مردم فلسطین، مستند کوتاه دیدار اسکایپی کودکان ایرانی و سوری و ارسال پیام همبستگی این کودکان به کودکان فلسطینی و همچنین نماهنگ های متنوع اشاره کرد.
تولید و انتشار قطعه موسیقایی سه زبانه «قدس ضربان قلب ماست»
رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سوریه با مشارکت فرهنگسرای اقدام به تولید یک قطعه موسیقایی با عنوان «قدس ضربان قلب ماست» به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی کرده است. در این موسیقی سه زبانه، مظلومیت مردم فلسطین و دشمنی رژیم صهونیستی به شیوه‌ای هنرمندانه بیان شده است.
برای مشاهده این کلیپ زیبا بر روی این لینک کلیک کنید
ویژه برنامه‌های مشترک رایزنی فرهنگی ایران در سوریه و فرهنگسرای رسانه در روز قدس در روزهای ۱۵، ۱۶ و ۱۷ اردیبهشت ماه به صورت همزمان در دو شهر تهران و دمشق برگزار شد.
سوریه برای بیش از یک دهه درگیر بحران و جنگ تحمیلی داخلی ایجاد شده توسط دشمنان منطقه ای و فرا منطقه‌ای خود بوده است، اما در طول این سال ها با وجود تهدیدات نرم و سخت دنباله دار کمر خم نکرده هنوز در مقابل دشمنان خود استوار و مقتدر ایستاده است...
برای این موفقیت می توان دلایل مختلفی مطرح نمود که در راس همه آنها همراهی ایران و جبهه مقاومت قرار دارد اما به نظر من از جنبه داخلی و از بُعد فرهنگی آنچه موجب جلال و قدرت ملت سوریه و غلبه آن بر دشمنان شد، ادبیات و هنر پایداری و مقاومت این کشور است که البته بخش قابل توجهی از آن الگو برداری شده از ادبیات مقاومت انقلاب اسلامی است.
همانگونه که در طول هشت سال دفاع مقدس خود ما هم ادبیات پایداری موجب همراهی و اتحاد ملت با رزمندگان و مدافعان اسلام ناب محمدی(ص) و حریم وطن شده بود و جبهه ها پر بود از حضور ملت، در سوریه هم نویسندگان و شاعران بدون هیچ منتی در خط دفاع فرهنگی از هویت ملی و اتحاد کشورشان قرار گرفتند و اینگونه موجب تقویت جبهه‌های نبرد علیه تروریسم داعشی شدند..
جالب است بدانید که بر خلاف کشور خودمان که امروز بعضا بایستی برای دعوت از برخی معدود اساتید دانشگاه یا چهره‌های فرهنگی به یک نشست هنری یا علمی، خون دل خورد و از آمدن تا رفتنشان، دغدغه چیزهایی مانند حجم پاکت حق الحضور به آنها را داشت، در سوریه چهره‌های #فرهنگ دوست نام ور بدون هیچ تشریفات خاصی عاشقانه پای کار برنامه های فرهنگی کشورشان می‌آیند و این حضور را برکتی برای هنر و دانش خود می‌دانند لذا طبیعتا اینچنین فرهنگی، پایدار و استوار در برابر هجمه‌های دشمنان باقی خواهد ماند چرا که مردمش از فرهنگی ساخته و پرداخته اینچنین اندیشمندان و هنرمندانی بهره می‌برند و روح استقامت و پایداری یشان به لطف ادبیات پایداری مستحکم تر از همیشه است . . .
دیپلماسی ایرانی: به گواه تاریخ در طی قرون گذشته دیپلماسی و سیاست ورزی خارجی کشورها عمدتاً در انحصار طبقه ای خاص و محدود بوده و جز آن طبقه محدود هیچ گاه سایر بخش های جامعه نقشی در تعیین یا پیشبرد سیاست خارجی کشورهایشان نداشته اند به طوری که برای قرن ها دیپلماسی بازی پادشاهان و اشراف معرفی می‌شده است.
حتی در تاریخ ایران خصوصا در طول سلسله قاجار و پهلوی نیز شاهدیم کارگزاری و پیشبرد سیاست خارجی کشورمان در طول ده‌ها سال تنها در انحصار تعدادی از خانواده های مشخص و اشرافی بوده است که خوشبختانه پیروزی انقلاب اسلامی توانست در حوزه سیاست خارجی دست آنها از عرصه سیاست خارجی کشورمان را کوتاه کند و نسل جدیدی بر آمده از انقلاب و آرمان های بلند آن را در مسند دستگاه سیاست خارجی کشورمان قرار دهد.
با این حال امروز به وضوح می توان دید که با گذشت بیش از چهل سال از انقلاب اسلامی، دستگاه سیاست خارجی برای پیشبرد اهداف و برنامه های تعریف شده در سند گام دوم انقلاب نیازمند قبول برخی از تحولات راهبردی در شیوه نگاه خود به حوزه دیپلماسی نوین و همچنین سازوکار عملکرد خویش است که به عنوان نمونه یکی از مهمترین آنها توجه به راهکارهای افزایش مشارکت مردم و خاصه تشکل های مردمی و مردم نهاد در عرصه پیشبرد سیاست خارجی است چرا که با گسترش فضای مجازی و افزایش راهکارهای ارتباط و گفتگو بین مردم، نقش افکار عمومی در کشورهای جهان افزایش یافته به وری که شاهدیم کم کم توده های مردم خصوصا در قالب سازمان های مردم نهاد در حال بر عهده گرفتن نقش های اساسی در عرصه سیاست گذاری و سیاست ورزی کشورها هستند.
از این رو ما نیز در کشور خود بایستی برای عقب نماندن از چرخه تاثیرگذاری بر تحولات منطقه ای و جهانی به سمت و سوی افزایش نقش مردم در سیاست خارجی حرکت کنیم.
با توجه به اهمیت این موضوع در ادامه به معرفی «پارادیپلماسی» به عنوان رهیافتی نو در مشارکت دهی مردم در سیاست خارجی می پردازیم.
پارادیپلماسی چیست؟ چرا اهمیت دارد؟
برای پارادیپلماسی تعارف مختلفی ارائه شده اما به طور کلی برای تعریف این مفهوک باید از اینجا شروع کرد این کلیه نو پدید از دو واژه «پارا» به معنای موازی و «دیپلماسی» تشکیل شده است که معنای کامل آن «دیپلماسی موازی» است، در این نوع دیپلماسی در کنار دولت و دستگاه سیاست خارجی که بازیگر رسمی سیاست خارجی کشورها هستند، گروه ها و هویت‌های فرو ملی به مشارکت و نقش آفرینی در عرصه سیاست خارجی می‌پردازند و همراه با دولت یا حتی به صورت مستقل از آن در عرصه روابط بین الملل به ایفای نقش مشغول می‌شوند.
در طول دهه های اخیر و با توسعه و فراگیری فضای مجازی و فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی این نوع فعالیت در عرصه سیاست خارجی به شکل قابل توجهی افزایش یافته است، به همین دلیل نیز در سال‌های اخیر مقالات معتبر متعددی در رابطه با پارادیپلماسی و اهمیت آن به نگارش در آمده و منتشر شده است چرا که این نوع فعالیت‌ها در حال جهت دهی سیاست های رسمی کشورهاست به طوری که برخی معتقدند در آینده بازیگر اصلی عرصه سیاست خارجی کشورها، بازیگران فعال حوزه پارادیپلماسی خواهند بود. به عبارت دقیق‌تر برخی اندیشمندان معتقدند که در سایه شکل گیری دهکده جهانی، جوامع مجازی و دیپلماسی پیگیری شده توسط آنها شکل و کیفیت روابط بین ملت ها و دولت ها را تعریف خواهد داد.
پر واضح است که در چنین افقی، مدیریت و راهبری جوامع به شکل معمول و سنتی آن که در طول قرن‌ها پاسخگوی نیاز ملت ها و کشورها بوده است کارکرد و کارایی خود را از دست خواهد داد و حکمرانی به سطوح مختلفی تقسیم خواهد شد که مهمترین سطح آن به بازیگران فرو ملی از جمله سازمان‌های مردم نهاد و خاصه کاربران فضای مجازی اختصاص خواهد یافت.
در اینجا باید به این نکته مهم توجه داشت که در عصر ارتباطات مجازی بازیگران غیر رسمی و غیر دولتی راحت‌تر و سهل‌تر از بازیگران رسمی امکان برقراری ارتباط و رابطه با جوامع هدف را دارند لذا سرمایه‌گذاری در این حوزه و تربیت «شهروند دیپلمات»های مسلط به دیپلماسی عمومی و سایبری می تواند زمینه پیشبرد بیش از پیش سیاست خارجی کشورها را فراهم کند.
نتیجه گیری
امروزه افکار عمومی به مدد فناوری های نوین ارتباطی و اطلاعاتی در دسترس خود به عنوان یک بازیگر مهم در عرصه تصمیم‌گیری و سیاست گذاری دولت‌ها ایفای نقش می‌کند، ازاین رو در عصر رسانه، کشوری که بتواند با بکارگیری ظرفیت‌های خود در حوزه رسانه و فضای مجازی، افکار عمومی خود را در مسیر فعالیت منسجم‌تر و پر رنگ تر در حوزه دیپلماسی عمومی سازماندهی کند، طبعا می تواند به شکل بهتر و هدفمندتری در سطح بین الملل ظهور و بروز پیدا کرده و به شکل مطلوب تری از قدرت نرم خود در راستای منافع ملی اش بهره برد و به تبع آن حتی در صورت ضعف نظامی و اقتصادی، کمتر در معرض تهدیدات قرار گیرد.
به طور مثال کره جنوبی طی سال های اخیر با تمرکز بر توسعه و ترویج موسیقی پاپ کره ای یا K-POP از علاقه نسل Z یا نوجوان و جوان دیگر کشورها به این نوع موسیقی به عنوان ابزاری برای صدور فرهنگ خود و مساعد سازی فضای افکار عمومی دیگر کشورها برای پذیرش محصولات صنعتی کره‌ای استفاده می‌کند.
دولت کره جنوبی برای پیشبرد بهتر و بیشتر این سیاست حتی با حمایت از گروه های مردمی و نخبگان اجتماعی فعال در فضای مجازی در پوسته ای به ظاهر مردمی، دست به تبلیغ و ترویج موسیقی پاپ کره‌ای می زند، جالب آنکه پارلمان کره‌جنوبی اواخر سال 2020 میلادی طرحی را تصویب کرد که به هنرمندان شناخته شده صنعت موسیقی پاپ کره جنوبی مانند گروه بی‌تی‌اس اجازه می‌دهد خدمت اجباری نظامی خود را به ۳۰ سالگی موکول کنند.
این تغییر قانون به این دلیل دارای اهمیت است که طبق قوانین کره‌جنوبی تمام مردان بالغ این کشور که بین ۱۸ تا ۲۸ سال سن دارند و از نظر جسمانی مشکلی ندارند، باید به‌عنوان بخشی از تلاش‌ها برای محافظت از کشور خود در برابر کره‌شمالی به مدت دو سال در ارتش کره جنوبی خدمت کنند اما اصلاحیه قانون خدمت سربازی در کره جنوبی به‌منظور ایجاد استثناهایی برای هنرمندان موسیقی انجام شد چرا که طبق گفته دولت کره‌جنوبی این هنرمندان وضعیت فرهنگی کشور را بهبود می‌بخشند و اقتصاد را تقویت می‌کنند.
با توجه به این تجربه می توان نتیجه گرفت که کشور ما به عنوان یکی از با سابقه ترین کشورهای دارای تمدن در غرب آسیا، در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات بایستی به سمت تربیت سرمایه انسانی آشنا با دیپلماسی عمومی و سایبری حرکت کند تا این بخش از جامعه در حین حضور روزمره خود پر رنگ خود در فضای مجازی پیش برنده منافع ملی کشور خود در حوزه دیپلماسی باشند.
طبیعتاً رسیدن به این نقطه که هر شهروند ایرانی یک شهروند دیپلمات «پیش رونده و پیش برنده دیپلماسی عمومی» کشور خود در عرصه فضای مجازی باشد راه درازی باقی مانده اما اگر از همین امروز نهادهای آموزشی و تربیتی ورودی به این حوزه نداشته باشند طبعا در رقابت های گفتمانی و فرهنگی منطقه ای و فرا‌منطقه‌ای دهه های پیش رو جایگاهی درخور نام بلند ایران اسلامی نخواهیم داشت.
در پایان برای تحقق این مسیر و راهبرد پیشنهاد می شود:
• با هدایت و حمایت وزارت خارجه از راه اندازی تشکل های مردم نهاد با اهداف فرهنگی منطقه ای حمایت شود؛
• تبادلات فرهنگی در نواحی جدار مرزی از طریق فعال سازی تشکل های فرهنگی دانشجویی و مردمی تقویت شود؛
• ارائه آموزش و مهارت های لازم به دانشجویان و هنرمندان علاقمند به تبادلات فرهنگی در فضای مجازی و تعیین آنها به عنوان سفرای فرهنگی افتخاری ج.ا.ایران در فضای مجازی؛
• اختصاص بودجه های فرهنگی مناسب برای کیفیت بخشی و توسعه برنامه های خواهر خواندگی بین شهرهای ایرانی و سایر شهرهای واجد شرایط در محیط پیرامونی کشور خصوصا در حوزه غرب آسیا؛
• حمایت از برنامه های تبادل دانشجو در نواحی جدار مرزی از طریق ارائه فرصت های کوتاه مدت پژوهشی و تحقیقاتی؛
• حمایت از برگزاری رویدادهای دانشجویی دانشگاه های مطرح جدار مرزی با دانشگاه های مطرح آن سوی مرز؛
• و ...
نویسنده: نوید کمالی، فعال و پژوهشگر حوزه رسانه و دیپلماسی
امروزه فضای مجازی یا به تعبیر عامیانه آن اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مجرایی برای بازنمایی رقابت گفتمان‌های سیاسی در جهان و جامعه امروز ما شده است و هر بار با نزدیک شدن به موسم انتخابات این فضا و بستر ارتباطی به محل یارکشی، رقابت، جدال و تقابل جریان‌های سیاسی بدل می‌شود.
مهمترین نقش فضای مجازی در ایام انتخابات، شکل‌دهی چارچوب‌های ذهنی رفتاری کنشگران تأثیرگذار بر نتیجه انتخابات به ویژه آحاد رأی‌دهندگان است و همانگونه که مشخص است، هیچ رسانه‌ای مانند فضای مجازی توان و ظرفیت شکل‌دهی به چارچوب‌های ادراکی افکار عمومی را ندارد؛ چرا که فضای مجازی برخلاف دیگر انواع سنتی رسانه‌ها اعم از رادیو، تلویزیون و روزنامه‌ها همیشه در دسترس مخاطب است و وابستگی مخاطب به آن قابل مقایسه با هیچ رسانه‌ای نیست.
«قاب‌بندی» یا «چارچوب‌سازی» اصطلاحی است که به انتخاب یک زاویه برای ثبت و نمایش یک سوژه یا ارائه یک موضوع اشاره می‌کند، البته طبیعتاً طرح و نمایش یک موضوع از یک زاویه خاص موجب پنهان ماندن یا دخل و تصرف در طرح دیگر زوایای یک مسئله می‌شود.
به عبارت دقیق‌تر، چارچوب‌سازی یک تکنیک عملیات روانی در راستای مدیریت افکار عمومی است که استفاده بی‌ضابطه از آن در عرصه انتخابات می‌تواند تهدیدات و آسیب‌های فراوانی را برای جامعه و کشور به همراه داشته باشد و حتی موجب القای ناامیدی به جامعه و کاهش مشارکت مردم در انتخابات شود؛ در حالی که با توجه به تعاملی بودن رسانههای نوین، فضای مجازی باید در خدمت رونق‌بخشی به انتخابات و افزایش مشارکت عمومی در این صحنه حساس سیاسی باشد.
حال هر چند تا انتخابات خرداد ماه 1400 راه زیادی باقی مانده است؛ اما از هم اکنون می‌توان به خوبی شکل‌گیری آرایش سیاسی در فضای مجازی را مشاهده کرد؛ به ویژه به این دلیل که درگاه‌های اطلاع‌رسانی کوچک و بزرگ فعال در فضای مجازی از هم اکنون با اتخاذ جهت‌گیری‌های انتخاباتی عملاً به عنوان تریبون جریان‌های سیاسی در حال چارچوب‌سازی و تأثیرگذاری بر افکار عمومی هستند.
در زمینه نقش فضای مجازی در انتخابات پیش رو باید به این نکته توجه داشت که محدودیت‌های فیزیکی و بهداشتی ناشی از شیوع ویروس کرونا خواه‌ناخواه زمینه را برای نقش‌آفرینی بیش از پیش فضای مجازی و پلتفرم‌های ارتباطی به ویژه پیام‌رسان‌ها در انتخابات خرداد ماه سال آینده فراهم کرده است، اما آنچه موجب نگرانی است، بی‌ضابطه بودن فعالیت انتخاباتی در فضای مجازی کشورمان است و از هم اکنون این نگرانی احساس می‌شود که انتشار اخبار جعلی یکی از مهمترین آسیب‌های تبلیغات انتخاباتی بهار سال آینده خواهد بود.
برای نمونه، طرح ادعای دست‌بوسی فرح پهلوی علیه یکی از چهره‌های سیاسی فعال در عرصه انتخابات آن هم بدون ارائه هیچ سند و مدرک قابل ارزیابی، هر چند انعکاس قابل توجهی در شبکه‌های اجتماعی یافت؛ اما این ماجرا موجب شد تا بار دیگر زنگ هشدار رونق یافتن اخبار جعلی در فضای اطلاع‌رسانی غیر رسمی کشورمان داغ شود.
البته طی هفته‌های گذشته شورای عالی فضای مجازی در رابطه با مقابله با اخبار جعلی مصوبه خوبی داشت؛ اما نمی‌توان انتظار داشت این قبیل مصوبه‌ها مانع از گسترش اخبار جعلی در رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی غیر بومی و پر طرفداری، مانند اینستاگرام شود.
از این رو از هم اکنون باید از کلیه نهادهای فرهنگی و به ویژه رسانههای کشور درخواست کرد که به دو رویکرد دعوت کمپین‌های انتخاباتی به اولویت‌بخشی به منافع ملی و افزایش آگاهی افکار عمومی نسبت به پدیده اخبار جعلی توجه ویژه‌ای داشته باشند.
رهبر انقلاب(حفظه الله) برای اولین بار طی دیداری که در شهریورماه سال ۱۳۸۹ با جمعی از کارآفرینان داشتند، به کلید واژه اقتصاد مقاومتی اشاره کرده و فرمودند:
«از نظر نظام سلطه، گناه بزرگ ملت ایران این است که خودش را از زیر بار سلطه آزاد کرده؛ می‌خواهند مجازات کنند به خاطر این گناه، که چرا خودت را از زیر بار سلطه، اى ملت! آزاد کرده‌اى. این ملت راه را پیدا کرده. اصلاً محاسباتشان اشتباه است؛ نمی‌فهمند چه کار باید بکنند و چه کار دارند می‌کنند. خب، اما فشار مى‌آورند؛ فشار اقتصادى از راه تحریم‌ها. ما باید یک اقتصاد مقاومتىِ واقعى در کشور به وجود بیاوریم. امروز کارآفرینى معنایش این است.»
پس از آن در ۲۹ بهمن ماه سال ۱۳۹۲، رهبر انقلاب سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی را در ۲۴ ماده پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام تهیه و به رؤسای قوای سه گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ نمودند.
حال امروز برادر عزیزم حجت الاسلام نیکویی، رئیس مرکز گسترش اقتصاد مقاومتی لطف داشتند و بنده را در مسیر پیشبرد سیاست اقتصاد مقاومتی، به عنوان خادم «اداره مطالعات آسیا» معرفی کردند، هر چند مسئولیت سختی است اما امیدوارم بتوان در این مسیر گام راسخی برداشت و در گام دوم انقلاب زمینه ساز تحقق سیاست اقتصاد مقاومتی و توسعه اقتصادی کشورمان شد تا اینگونه هم کلام ولای امرمان تحقق یابد و هم لبخند رضایت بر چهره مردم عزیزمان نشیند.
دانلود پاورپوینت وبینار دیپلماسی دیجیتال