اتحادیه اروپا پس از جنگ جهانی دوم همواره راهبردهای بین المللی خود را منطبق بر چهارچوب سیاست خارجه ایالات متحده آمریکا تعریف و پیگیری کرده است، با این حال حوادث دیپلماتیک سال گذشته میلادی و خاصه خروج یکجانبه آمریکا از برجام موجب شد تا فصلی نو در روابط این دو همپیمان قدیمی شکل گیرد که پس لرزه های آن پیمان های مهمی از جمله ناتو (NATO) را نیز تحت تاثیر خود قرار داده است و سران اروپا رسما سخن از ایجاد یک پیمان امنیتی مستقل از آمریکا تحت عنوان ارتش اروپایی (European army) را مطرح کرده اند!
بدون شک مهمترین دلیل ناخرسندی اروپا از اقدامات سال گذشته آمریکا ، رویکرد یکجانبه و منفعت گرایانه ترامپ در قبال برجام بود زیرا به ظن اروپایی ها این توافق یک دستاورد بین المللی موفق بود و ترامپ با خروج خود از برجام نه تنها این توافق را به سمت فروپاشی و شکست سوق داد بلکه در تصمیم خود هیچگونه توجهی به منافع شرکای قدیمی خود در اتحادیه اروپا نکرد!
این نکته از این رو برای اتحادیه اروپا دارای اهمیت است که پس از حصول توافق اتمی با کشورمان شرکت های بزرگ اروپایی توانستند بدون کوچکترین محدودیت بین المللی وارد بازار کشورمان شوند و از منافع اقتصادی کشورمان بهره مند گردند.
بطور مثال کشور آلمان که یکی از بزرگ‌ترین شرکای اقتصادی کشورمان محصوب می شود با شروع برجام صادرات محصولات خود به ایران را ۲۲ درصد افزایش داد که در نتیجه آن 2.57 میلیارد یورو عاید شرکت های آلمانی شد و البته این روند رو به رشد همچنان ادامه داشت بطوری که در پایان سال 2017 و اندکی پیش از خروج آمریکا از برجام ، سود آلمانی ها از تجارت با ایران به حدود 3 میلیارد یورو رسید!
البته علاوه بر آلمان سایر کشورهای اتحادیه اروپا نیز از تجارت با کشورمان سود می برند بطوری که کشور بحران زده ای مانند ایتالیا تنها در سال 2017 نزدیک به 1/7 میلیارد دلار به کشورمان صادرات داشته است و این تجارت پر منفعت موجب شد تا در ژانویه گذشته این کشور اقدام به راه اندازی یک خط اعتباری 5 میلیارد یورویی برای حمایت از حضور شرکت های ایتالیایی در کشورمان کند!
با این حال خروج یک جانبه آمریکا از برجام و تهدید ترامپ مبنی بر اعمال تحریم های ثانویه علیه شرکت ها و نهادهای همکاری کننده با کشورمان موجب شد تا بسیاری از فعالیت اقتصادی اروپا بر خلاف تمایل خود مجبور به خروج از اقتصاد کشورمان شوند که از جمله آنها می توان به شرکت های بزرگ توتال ، پژو و دایملر اشاره کرد.
تحمیل خروج شرکت های اروپایی از بازار ایران موجب شد تا اقتصاد اروپا در رقابتی ترین دوران تاریخی خود بازار بزرگ ایران را از دست بدهد و عرصه را برای حضور و فعالیت رقبای چینی و روسی خالی کند، لذا سران اتحادیه اروپا با توجه به بحران اقتصادی حاکم بر این اتحادیه تصمیم گرفتند تا با راه اندازی کانال ویژه مالی (SPV) و اجرای قانون مسدود سازی با تحریم های آمریکا مقابله کرده و حضور شرکت های اروپایی را در اقتصاد ایران حفظ کنند.
قوانین مسدود سازی قرار بود تا پس از شروع دور اول تحریم های آمریکا در 16 مرداد ماه از تبعیت شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی از تحریم‌های ضد ایرانی آمریکا جلوگیری کنند بدین صورت که اگر آمریکا جریمه ای بر علیه آنها وضع کرد اتحادیه اروپا خسارت های مربوطه را به شرکت ها پرداخت نماید که البته با وجود تضمین ضمنی اتحادیه هیچ شرکتی حاضر به قبول ریسک تحریم های آمریکا نشد!
کانال ویژه مالی نیز قرار است تا پس از پذیرش و عملیاتی سازی برخی پیش شرط ها توسط کشورمان از جمله تصویب قوانین ضد تامین مالی تروریسم و ضد پولشویی (AML/CFT) که مربوط به کارگروه ویژه اقدام مالی (FATF) است به عنوان یک واسط فرایند خرید مبادله نفت کشورمان با محصولات اروپایی را انجام دهد.
حال پس از طی بخش عمده ای از فرایند پر حاشیه بررسی و تصویب لوایح چهارگانه FATF در کشورمان، اتحادیه اروپا مدعی شده است که بدلیل فشارهای آمریکا قادر به اجرای SPV به شکل عام نخواهد بود و تنها می تواند شکل کانال ویژه مالی را بصورت محدود ایجاد نماید!
این ادعای جدید و البته مشکوک اروپا در ابتدا اینگونه مطرح شد که اروپا از طریق کانال ویژه مالی قادر به خرید نفت ایران نخواهد بود اما در نهایت اعلام شد که ایران از طریق SPV تنها قادر به خرید مواد غذایی و دارو خواهد بود!
در واقع اروپا با عقب نشینی در مقابل ترامپ تصمیم گرفته است تا تبادل اقتصادی خود با کشورمان را حتی در چهارچوب کانال ویژه مالی، تنها به شکل بشردوستانه (Humanitarian) ادامه دهد لذا طرح جدید اتحادیه اروپا H-SPV نامیده می شود!
با توجه به عنوان این پیشنهاد جدید اتحادیه اروپا پر واضح است که هدف از انتخاب این عنوان، تحقیر ایران در جوامع بین المللی است زیرا این طرح بطور کلی خلاف پیشنهاد اولیه اروپا به کشورمان است و برخلاف انتظار اولیه حداقل نیازهای وارداتی کشورمان را از اروپا تامین خواهد کرد لذا اصرار کشورمان بر اجرای این پیشنهاد جدید(H-SPV) و عدول از خواسته قبلی که اجرای تمام و کمال SPV بود موجب خواهد شد که این پیام را به جهان مخابره گردد که ایران بدلیل تشدید فشارهای اقتصادی داخلی و خارجی ناچار به حفظ برجام و قبول حداقل امتیازهای اقتصادی از اروپا شده است.
از سوی دیگر با توجه به دستگاه تبلیغاتی عرض و طویل جبهه استکبار به رهبری آمریکا دور از انتظار نیست که در صورت پذیرش کانال ویژه مالی بشردوستانه ، رسانه های آمریکا این طرح را به مثابهه برنامه نفت در برابر غذا و دارو سازمان ملل متحد در مواجهه با رژیم بعث عراق تصویرسازی نمایند که این خود می تواند به پیشبرد پروژه ایران هراسی و قهرمان سازی از آمریکا کمک شایانی نماید.
لذا با توجه به ابعاد پیچیده و پر هزینه پیشنهاد جدید اتحادیه اروپا که نشان از بازگشت اروپا به چهارچوب سیاست‌گذاری های ضد ایران آمریکا دارد، از دولت و دستگاه دیپلماسی کشور انتظار می رود که در مقابل این خدعه جدید غرب هوشیاری لازم را رعایت کرده و با تعجیل غیرضروری در پذیرش پیشنهاد جدید اروپا موجبات تحمیل هزینه بر پیکره اقتدار و عزت ملی را در سطح داخلی و بین المللی فراهم نکنند
